Ogródek warzywny - poradnik dla początkujących

Spis treści:

• Jak założyć ogródek warzywny?
• Kiedy założyć ogródek warzywny przy domu?
• Warzywa do ogrodu przydomowego - co posadzić?
• Jak sadzić ogród warzywny?
• Ogródek warzywny dla początkujących - o czym pamiętać?

Jak założyć ogródek warzywny?

Własny ogródek warzywny pozwala na uzyskanie zdrowych plonów i w pewnym stopniu na uniezależnienie od zakupów oraz wysokich cen w sklepach. Wiemy, co jemy i w dodatku to się opłaca. Zazwyczaj jednak nie udaje się w pełni zaspokoić potrzeb żywieniowych rodziny, przynajmniej z upraw zlokalizowanych na działce, na której stoi dom. Zwykle zakłada się mały ogród warzywny od podstaw. Składa się z najważniejszych warzyw często goszczących na talerzu, a czasem także z ziół. Aby warzywniak był funkcjonalny, a przy tym łatwy w uprawie, trzeba wykonać szereg działań. Pracowite przygotowanie pozwoli oszczędzić kłopotu w przyszłości. Jak założyć warzywnik w ogródku?

• Krok pierwszy - należy wybrać najlepsze miejsce pod warzywniak. Optymalne jest stanowisko słoneczne, zaciszne i w miarę możliwości znajdujące się blisko domu (dla wygody).
• Krok drugi - dokładne przygotowanie terenu, który należy oczyścić, przekopać, spulchnić i wyrównać. Do pracy najlepiej wykorzystać glebogryzarkę (można ją kupić lub wypożyczyć). W roku poprzedzającym założenie warzywniaka podłoże warto wymieszać z obornikiem (w tym wypadku może być świeży). Jeśli nie zrobiliśmy tego, wiosną należy wybrać obornik przefermentowany (świeży może poparzyć korzenie roślin). Każdego roku do spulchniania podłoża można używać również samodzielnie wyprodukowanego kompostu. Warto przy okazji sprawdzić odczyn gleby (mierniki są łatwo dostępne w sklepach ogrodniczych). Podłoże powinno mieć odczyn od lekko kwaśnego do obojętnego (najlepsze warunki dla większości warzyw). Jeśli jest zbyt kwaśne, stosuje się nawozy wapniowe (kilka tygodni przed lub po innych nawozach).
• Krok trzeci - wybór systemu uprawy. Warzywa można uprawiać w rzędach, zagonach, łączyć z roślinami ozdobnymi, sadzić w warzywniaku ozdobnym lub na grządkach podwyższonych. Najwygodniejsze a jednocześnie najefektywniejsze są zagony i grządki podwyższone. Mają podobny kształt. Zwykle „poletka” uprawy mają 90-120 cm szerokości (długość dowolna). Na ścieżki warto wyznaczyć przynajmniej 30 cm (więcej u grządek podwyższonych).
• Krok czwarty - plan ogródka warzywnego dla początkujących. Warto go wykonać jeszcze przed sadzeniem. Można wydrukować karki z rozrysowanymi zagonami, po dwie-trzy na sezon z uwzględnieniem kilku najbliższych lat. Dzięki temu można zaplanować przedplony, plony główne i poplony z uwzględnieniem zasad zmianowania.

Kiedy założyć ogródek warzywny przy domu?

Warzywniak zakłada się wczesną wiosną - wtedy właśnie przygotowuje się teren i wykonuje najwięcej prac siewno-sadzeniowych. Sezon zaczyna się od nowalijek, a kończy na późnoletnim siewie warzyw na zbiór jesienią lub nawet zimą (o tej porze roku można pozyskiwać m.in. jarmuż). Uprawę warzyw często prowadzi się w mało wyeksponowanej części gospodarczej. Dzieje się tak dlatego, że w większości przypadków warzywniak nie ma walorów dekoracyjnych, wręcz przeciwnie. Można to zmienić m.in. przez wprowadzenie do niego roślin ozdobnych o charakterze fitosanitarnym (aksamitka i nagietek zwalczają nicienie, czosnek ozdobny i korona cesarska odstraszają gryzonie, łubin jest cenionym nawozem zielonym). Dodatkowo można zainwestować w praktyczne (łatwiej poruszać się z taczką), ale i przyjemne dla oka ścieżki, np. z kamienia ozdobnego. Taki estetycznie wyglądający ogródek warzywny jest chętniej zakładany przy domu. Jest wygodniejszy, gdyż nie trzeba daleko chodzić po codziennie zbierane warzywa, np. nać pietruszki, rzodkiewkę czy sałatę.

Warzywa do ogrodu przydomowego - co posadzić?

Warzywa w ogrodzie warto sadzić w taki sposób, aby zagospodarować dane zagony przez większość roku. Warzywa o krótkim okresie wegetacyjnym (np. rzodkiewka, sałata, rukola, kalarepa, szpinak) często uprawia się jako przedplony dla plonu głównego lub poplony. Każdego roku część warzywniaka (np. 20%) zaleca się „poświęcić” dla utrzymania dobrych parametrów podłoża. W tym celu uprawia się rośliny fitosanitarne (aksamitka, gryka, nagietek, gorczyca) lub nawozy zielone (facelia, motylkowate, rzodkiew oleista). Natomiast dobre warzywa do przydomowego ogrodu dla osób początkujących to:

• koperek,
• rzodkiewka,
• sałata,
• marchew,
• rukola,
• fasola szparagowa,
• jarmuż,
• pomidory koktajlowe (są łatwiejsze w uprawie od pomidorów wieloowocowych).

Po nabraniu pewnej ogrodniczej „ogłady” można pokusić się o bardziej ekstrawaganckie i tym samym bardziej wymagające gatunki, np. oberżynę, melona czy kawona. Dużej uwagi wymagają warzywa kapustowate, chociaż sama uprawa nie jest szczególnie trudna.

Jak sadzić ogród warzywny?

Większość warzyw produkuje się z rozsady. Oznacza to, że nasiona najpierw wysiewamy w domu (w skrzyniach na parapecie) lub w innym ciepłym i widnym pomieszczeniu. Dopiero po kilku tygodniach dobrze uformowane sadzonki przenosi się na miejsce stałe. To przyśpiesza i zwiększa plonowanie. Tak tradycyjnie postępuje się papryką, pomidorami i warzywami kapustowatymi. Bezpośrednio do gruntu zazwyczaj sieje się rzodkiewkę, sałatę, bób, koper, pietruszkę, marchew. Jak zrobić przydomowy ogródek, w którym warzywa nie będą sobie przeszkadzały?

• Zawsze w warzywniaku należy stosować zmianowanie. Należy unikać uprawy po sobie warzyw należących do tego samego gatunku (np. różne odmiany marchwi) lub rodziny (np. kapusta i brokuł). Jeśli dane warzywo było uprawiane w zagonie 1, to w kolejnym roku uprawia się go w zagonie 2, następnie 3 itd. Jednocześnie w poszczególnych zagonach przez kilka lat unika się uprawy jego „kuzynów”. Nie zawsze jest to możliwe, ale warto pogłówkować z planem. Dzięki temu ogranicza się ryzyko występowania chorób i szkodników, a przy tym rzadziej dochodzi do zmniejszenia żyzności gleby.
• Od wiosny do jesieni powinno się unikać zostawiania w warzywniku pustych miejsc, które szybko zarosną chwastami. Chwasty to nie tylko konkurencja, ale także żywiciele patogenów oraz szkodników.
• Wśród roślin istnieje zjawisko allelopatii, czyli wzajemnego oddziaływania na siebie. Dotyczy to także warzyw. Poszczególne gatunki dobrze reagują na siebie (wydajniejszy wzrost i kondycja), inne się nie lubią. Warto sprawdzić dobrych i złych sąsiadów, stopniowo uczyć się tego i wdrażać. W połączeniu z planem optymalnego wykorzystania powierzchni (przedplony - plon główny - poplony) i racjonalnego zmianowania jest to początkowo trudne. Można więc przyjąć metodę małych kroków.

Ogródek warzywny dla początkujących - o czym pamiętać?

Ogródek warzywny może dawać wysokie plony i sprawiać dużo frajdy, o ile jest prawidłowo prowadzony.

Warzywa mają duże potrzeby wodne i pokarmowe. Nie można ich przesuszyć, a warto kilkukrotnie dokarmiać w sezonie. Praktycznym rozwiązaniem jest instalacja kropelkowego systemu nawadniania. Ponadto opłaca się zakupić tunel foliowy (do uprawy warzyw ciepłolubnych oraz nowalijek). Warto przy tym pamiętać, że warzyw w upały nie wolno podlewać zimną wodą, wprost z kranu lub studni. To powoduje stres (np. żółknięcie liści u ogórka), a jest często popełnianym błędem.

Nawożenie powinno być racjonalne, stosuje się nawozy, które zawierają dużo mikroelementów. Nie samym azotem zieleń żyje! Nawozy granulowane wysypuje się równomiernie przy roślinach, nie w skupiskach (kolejny błąd). Granulki można lekko przykryć podłożem, jeśli to jest możliwe. Natomiast najczęstszy i najbardziej „lubiany” zabieg w warzywniaku to...pielenie.